Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΕΛΓΙΟ
Το Βέλγιο είναι ομοσπονδιακή δημοκρατία (από το 1993), με αρχηγό του κράτους τον Βασιλιά Αλβέρτο ΙΙ και πρωθυπουργό τον Herman Van Rompuy.
Διαιρείται σε τρεις γεωγραφικές και διοικητικές περιοχές, τη Φλάνδρα, τη Βαλλονία και τις Βρυξέλλες, οι οποίες υποδιαιρούνται σε δέκα επαρχίες που συγκεντρώνουν 589 κοινότητες: 262 η Βαλλονία, 308 η Φλάνδρα και 19 οι Βρυξέλλες. Το Βέλγιο απαρτίζεται, επιπλέον, από τρεις γλωσσικές κοινότητες: τη γαλλική (περίπου 4 εκατ.) τη φλαμανδική (περίπου 6 εκατ.) και τη γερμανική (περίπου 60.000). Οι διοικητικές περιοχές και οι γλωσσικές κοινότητες μαζί με την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση συγκροτούν επτά κέντρα αποφάσεων.
Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση αποφασίζει για θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας, δικαιοσύνης και κοινωνικής ασφάλισης ενώ στη δικαιοδοσία των τριών περιοχών ανήκουν τα κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα, η επιστημονική έρευνα, η γεωργική πολιτική, το εξωτερικό εμπόριο και η αναπτυξιακή βοήθεια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η τάση αποκέντρωσης και αυτονομίας των τριών Περιφερειών σε θέματα κυρίως προϋπολογισμού και οικονομικής διαχείρισης, που οφείλεται κυρίως στις οικονομικές ανισότητες μεταξύ των Περιοχών αυτών και προωθείται έντονα από τη Φλάνδρα, ενδέχεται να οδηγήσει μελλοντικά στη μετεξέλιξη της χώρας σε συνομοσπονδία.
ΙΙ. Γενική επισκόπηση της βελγικής οικονομίας
Μετά από τέσσερα χρόνια ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, το δεύτερο εξάμηνο του 2008 η βελγική οικονομία εισήλθε σε περίοδο βαθιάς ύφεσης, υπό το βάρος της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Η οικονομία επλήγη κατ' αρχάς από την κρίση στον τραπεζικό τομέα, καθώς οι τρεις σημαντικότερες βελγικές τράπεζες χρειάστηκε να λάβουν κρατική οικονομική ενίσχυση για να επιβιώσουν (Fortis, Dexia, KBC), ενώ η Fortis κατέληξε, επιπλέον, να εξαγοραστεί από τον γαλλικό όμιλο BNP Parisbas. Στη συνέχεια η κρίση επηρέασε το εξωτερικό εμπόριο της χώρας, το οποίο παραδοσιακά κρατούσε υψηλά όλους τους βελγικού δημοσιονομικούς δείκτες.
Σύμφωνα με τις οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2009, η βελγική οικονομία θα είναι σε ύφεση τόσο το 2009 όσο και το 2010.
Ειδικότερα, για το 2009 προβλέπεται οπισθοχώρηση κατά 1,9% της βελγικής οικονομίας, η οποία θα λάβει χώρα κυρίως κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2009, ενώ κατά το 2010 η ανάπτυξη που προβλέπεται να σημειωθεί θα αγγίξει το 0,3%, γεγονός που θα έχει περιορισμένο θετικό αποτέλεσμα εξαιτίας του προβλεπόμενου ποσοστού υψηλής ανεργίας από 6,9% το 2008, στο 8% το 2009 και στο 9,2% το 2010.
Παρά την αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων, η κατανάλωση προβλέπεται να μειωθεί. Ομοίως προβλέπεται πτώση των επενδύσεων εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης και της δυσκολίας πρόσβασης σε πιστώσεις. Η Επιτροπή επέμεινε ως προς την αυτόματη προσαρμογή των βελγικών μισθών, η οποία γνώρισε αυξημένο πληθωρισμό (4,5%) σε σχέση με τις λοιπές χώρες της ευρωζώνης. Εξαιτίας του μηχανισμού αυτού, προβλέπεται αποδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας και μείωση των εξαγωγών, οι οποίες έτσι κι αλλιώς επηρεάζονται αρνητικά από την πτώση της ζήτησης στο εξωτερικό. Κατά το 2009 προβλέπεται πτώση 1,1% του πληθωρισμού, ενώ λόγω της αύξησης των δαπανών, το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα αυξηθεί για να περάσει από το 0,3% του ΑΕΠ το 2007, στο 0,9% το 2008 και στο 3% το 2009. Ομοίως το 2010, οι κρατικές δαπάνες κινδυνεύουν να ξεπεράσουν τα έσοδα. Σε περίπτωση εφαρμογής ταυτόσημης οικονομικής πολιτικής με την υφισταμένη, προβλέπεται ότι το έλλειμμα θα αγγίξει το 4,3%, το δημόσιο χρέος θα ξεπεράσει το 91,2% του ΑΕΠ το 2009 και το 94% του ΑΕΠ το 2010.
•v Αγορά εργασίας
Σύμφωνα με τις προβλέψεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση του Ανώτατου Συμβουλίου Απασχόλησης, εντός του έτους 2009 ο αριθμός των ανέργων στο Βέλγιο αναμένεται να αυξηθεί κατά 100.000 άτομα. Έτσι, το ετήσιο ποσοστό της ανεργίας που μόλις πριν ένα χρόνο ανερχόταν σε ποσοστό 6,3% αναμένεται να ανέλθει σε ποσοστό 9% έως το 2010.
Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι οι εν λόγω προβλέψεις είναι μάλλον αισιόδοξες, καθώς θεμελιώνονται στην πεποίθηση ότι εντός του επομένου έτους ο ρυθμός ανάπτυξης δεν θα πέσει κάτω από ποσοστό 1,9%.
Η απόκλιση μεταξύ του αριθμού των θέσεων εργασίας που χάνονται και των διαρκώς αυξανόμενων ποσοστών ανεργίας εξηγείται από την αύξηση κατά 42.000 άτομα του πληθυσμού που βγαίνει στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα, δε, με τον Jan Smets, διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας του Βελγίου, μια μείωση τουλάχιστον της τάξης του 2,5% του εθνικού εισοδήματος απειλεί με ακόμα μεγαλύτερη μείωση τον αριθμό των θέσεων εργασίας.
Ο αντίκτυπος της κρίσης υποστηρίζεται ότι δεν θα γίνει το ίδιο αισθητός σε όλες τις εργασιακές ομάδες. Κατά τους υπολογισμούς του Ανώτατου Συμβουλίου για την Απασχόληση, ως το τέλος του 2009 προβλέπονται:
- Ø 52.000 λιγότερες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα,
- Ø 2.000 λιγότερες θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα,
- Ø 6.000 λιγότερους ελεύθερους επαγγελματίες.
Από την πλευρά της η Εθνική Τράπεζα του Βελγίου εκτιμά επιβράδυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας κατά 2% για το έτος 2009 και απώλεια 57.000 θέσεων εργασίας στο χρονικό διάστημα μεταξύ Δεκεμβρίου 2008 και Δεκεμβρίου 2009.
ΙΙΙ. Το βελγικό εξωτερικό εμπόριο
Για πρώτη χρονιά μετά το 1992, το εμπορικό ισοζύγιο του Βελγίου είναι ελλειμματικό. Η χρονιά έκλεισε με έλλειμμα περίπου 10,7 εκατ. ευρώ, γεγονός που οφείλεται πρωτίστως στην άνοδο της τιμής των προϊόντων του πετρελαίου. Οι εισαγωγές αυτοκινήτων αυξήθηκαν, ενώ αντίθετα οι εξαγωγές διαμαντιών, κυρίως προς τις ΗΠΑ, σημείωσαν σημαντική πτώση.
Εντούτοις, το Βέλγιο είναι ισχυρή εξαγωγική δύναμη και σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία για το έτος 2007, το Βέλγιο κατατάσσεται:
- Στην 9η θέση των χωρών με τις μεγαλύτερες εξαγωγές εμπορευμάτων (μερίδιο στο παγκόσμιο ποσό των εσόδων από τις εξαγωγές εμπορευμάτων: 3,1%, ίσο με 314,3 δισ. ευρώ).
- Στην 9η θέση των χωρών με τις μεγαλύτερες εισαγωγές εμπορευμάτων (μερίδιο στο παγκόσμιο ποσό των εσόδων από τις εισαγωγές εμπορευμάτων: 2,9% ίσο με 301,5 δισ. ευρώ).
- Στη 13η θέση των χωρών με τις μεγαλύτερες εξαγωγές υπηρεσιών (ποσοστό 2,2%).
- Στη 15η θέση των χωρών με τις μεγαλύτερες εισαγωγές υπηρεσιών (ποσοστό 2,2%).
•v Διμερές εμπόριο Ελλάδας – Βελγίου
Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Βελγίου αναπτύσσονται ομαλά, σημειώνοντας σταθερή αύξηση. Τόσο όμως το επίπεδο όσο και η δομή των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων Ελλάδας-Βελγίου δεν ανταποκρίνονται στις υφιστάμενες δυνατότητες για μία περισσότερο δυναμική και διαρθρωτική ανάπτυξη των διμερών συναλλαγών (κυρίως από ελληνικής πλευράς) και αύξηση της εκατέρωθεν επενδυτικής δραστηριότητας. Στον τομέα των επενδύσεων εξάλλου, η δραστηριοποίηση των βελγικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι εκτεταμένη, ενώ η ελληνική επενδυτική παρουσία στην αγορά του Βελγίου είναι σχεδόν ασήμαντη.
Οι βασικές συμφωνίες οικονομικού περιεχομένου, που έχουν υπογραφεί μεταξύ Ελλάδας και Βελγίου, είναι οι εξής :
- Συμφωνία περί Απαλλαγής της Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (24.5.68). Αναθεωρήθηκε και επικυρώθηκε το 1995.
- Συμφωνία περί Απαλλαγής της Διπλής Φορολογίας των Ναυτιλιακών Κερδών (Ν.Δ. 117/69)
- Συμφωνία περί Απαλλαγής της Διπλής Φορολογίας των Αεροπο- ρικών Επιχειρήσεων
- Συμφωνία Οδικών Μεταφορών (16.7.69)
- Συμφωνία Εναέριων Μεταφορών (21.6.49)
- Συμφωνία Κοινωνικών Ασφαλίσεων (1.4.58)
IV. ΆΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΒΕΛΓΙΟ
Σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, «Doing Business 2009»[1], στην κατηγορία «Καταβολή φόρων» το Βέλγιο κατατάσσεται στην 64η θέση σε σύνολο 181 χωρών. Η αξιολόγηση στην εν λόγω κατηγορία διαμορφώνεται με κριτήριο τον αριθμό των φορολογικών πληρωμών, στις οποίες υποχρεούται ετησίως μία επιχείρηση – για το Βέλγιο 11 – τον αριθμό των ωρών που χρειάζεται να δαπανήσει προς εκπλήρωση των φορολογικών της υποχρεώσεων – για το Βέλγιο 156 – και το σύνολο του καταβλητέου ποσού – για το Βέλγιο 58,1% του ακαθάριστου προϊόντος της εταιρείας[2]. Ως προς τους επιλεγέντες δείκτες της έρευνας αξίζει να σημειωθεί πως στο 90% των χωρών, στις οποίες διεξήχθη η έρευνα, οι επιχειρήσεις τοποθετούν τον συντελεστή φορολογίας και τη μεταχείριση από τις φορολογικές αρχές μεταξύ των πέντε σημαντικότερων εμποδίων στις επιχειρηματικές δραστηριότητες[3].
Εντούτοις και παρά τις όποιες δυσχέρειες ανακύπτουν σε σχέση με τις φορολογικές επιβαρύνσεις των επιχειρήσεων που εδρεύουν στο Βέλγιο, η χώρα διατηρεί υψηλή θέση στην κατάταξη των χωρών υποδοχής άμεσων ξένων επενδύσεων. Πράγματι, σύμφωνα με την World Investment Report 2008 της UNCTAD το Βέλγιο κατατάσσεται στην 11η θέση μεταξύ των χωρών εισαγωγής άμεσων ξένων επενδύσεων με επενδυτικές ροές που ανέρχονται στα 40 δισ. δολάρια[4]. Τούτο αναμφίβολα οφείλεται στο σταθερό νομικό πλαίσιο, στη γεωγραφική θέση της χώρας αλλά και κυρίως στα χαμηλά έως ανύπαρκτα ποσοστά διαφθοράς.
Υπογραμμίζεται πως η World Investment Report 2007 κατέτασσε το Βέλγιο μαζί με το Λουξεμβούργο στη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών εισαγωγής άμεσων ξένων επενδύσεων. Όταν το 2008 η μέτρηση συμπεριέλαβε ξεχωριστά τις δύο χώρες, το Βέλγιο υποχώρησε στην 11η θέση, σύμφωνα με τα ανωτέρω.
Η επενδυτική παρουσία της Ελλάδας στο Βέλγιο είναι αμελητέα και εάν εξαιρέσει κανείς την Intrasoft, η εκπροσώπηση της πλειονότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στη χώρα, περιορίζεται σε επιτόπια γραφεία πωλήσεων.
Αντιθέτως υπάρχουν περίπου δέκα επτά (17) βελγικές επενδύσεις στην Ελλάδα και ο αριθμός τους διαρκώς αυξάνεται. Οι επενδύσεις είναι όλες παραγωγικές (green feelds) και σε αυτές δεν συνυπολογίζονται οι επενδύσεις στην κτηματαγορά και τα αναπτυξιακά προγράμματα (real estate developing) για τα οποία υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον. Σημειώνουμε ότι η χώρα μας αποτελεί ελκυστικό τουριστικό προορισμό (περίπου 300 χιλ. ετησίως), ενώ μεγάλος αριθμός Βέλγων επιζητά την αγορά θερινής κατοικίας στην Ελλάδα.
[1] Η έκθεση δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα:
http://cmp.roularta.be/cmdata/Attachments/site12/documents/doingbusiness2009.pdf
[2] Doing Business 2009, σελ.
[3] Doing Business 2009, σελ.
[4] Το πλήρες κείμενο της έκθεσης βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα: