Βήμα προόδου για ολόκληρη την ανθρωπότητα αποτελεί η ένταξη του «ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας» στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με την Διακήρυξη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) – ILO (International Labour Organization) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).
Συγκεκριμένα η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με την ένταξη του «ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας» στο προ υπάρχον πλαίσιο των θεμελιωδών αρχών και δικαιωμάτων στην εργασία. Η Διακήρυξη του έτους 1998 λοιπόν για τις θεμελιώδεις αρχές και τα δικαιώματα στην εργασία, τροποποιήθηκε το 2022 και συμπεριέλαβε ως πέμπτο άξονα δικαιωμάτων «το ασφαλές και υγιές περιβάλλον εργασίας», καθιστώντας συνολικά τα θεμελιώδη δικαιώματα στην εργασία ως εξής:
- Ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και αποτελεσματική αναγνώριση του δικαιώματος στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
- Εξάλειψη κάθε μορφής καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας.
- Αποτελεσματική κατάργηση της παιδικής εργασίας.
- Εξάλειψη των διακρίσεων όσον αφορά την απασχόληση και το επάγγελμα.
- Ασφαλές και υγιές περιβάλλον εργασίας.
Ο πέμπτος αυτός άξονας της Ασφάλειας και Υγείας είναι ουσιαστικά ένας πυλώνας δικαιωμάτων που συνδέεται άρρηκτα με τους προηγούμενους και ωθεί τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο εργασιακών χώρων στην καλλιέργεια πολιτισμού αλλά και βιωσιμότητας των κρατών.
Άλλωστε η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία της ΔΟΕ που εορτάστηκε στις 28 Απριλίου 2023 ήταν αφιερωμένη στην ανάδειξη του δικαιώματος όλων να εργάζονται σε ασφαλές και υγιές περιβάλλον.
Η ΔΟΕ λοιπόν ανοίγει τον διάλογο για το πως μπορεί η παγκόσμια κοινότητα να προωθήσει την εφαρμογή του ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας ως θεμελιώδες δικαίωμα.
Η Διακήρυξη της ΔΟΕ του 2022 προτρέπει τα κράτη να επικεντρωθούν σε πολιτικές και δράσεις που θα βελτιώνουν τα ζητήματα Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία. Επίσης, η ανάπτυξη νοοτροπίας πρόληψης στις επιχειρήσεις, καθώς και η επίτευξη ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας για τους εργαζόμενους, είναι βασικοί παράγοντες όχι μόνο για ασφαλείς αλλά και για παραγωγικούς χώρους εργασίας.
Κουλτούρα Ασφάλειας & Υγείας στην σύγχρονη εποχή
Στην σύγχρονη εποχή των νέων τεχνολογιών, της ψηφιοποίησης της παραγωγής, της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, όπως και των νέων μεθόδων εργασίας όπως η τηλεργασία, η οργάνωση της ανάθεσης και παροχής εργασίας επ’ αμοιβή μέσω του Διαδικτύου (crowdsourcing) και η ολοένα αυξανόμενη εργασία σε ψηφιακές πλατφόρμες, αναδύονται νέοι, άγνωστοι κίνδυνοι για τους εργαζόμενους. Εάν συνυπολογίσουμε και τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία που ολοένα και περισσότερο εμφανίζονται και επηρεάζουν την ψυχική υγεία των εργαζομένων και ως εκ τούτου την απόδοση και παραγωγικότητά τους, γίνεται ξεκάθαρο ότι απαιτούνται νέες πολιτικές, τόσο σε κρατικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων. Πολιτικές και δράσεις προσαρμοσμένες στις νέες συνθήκες που θα προωθήσουν όχι μόνο νοοτροπία πρόληψης στους χώρους εργασίας αλλά και κουλτούρα Ασφάλειας και Υγείας.
Παράγοντες ανάπτυξης κουλτούρας ασφάλειας
Για την ανάπτυξη κουλτούρας Ασφάλειας, ορισμένοι βασικοί παράγοντες είναι οι παρακάτω:
- Η δέσμευση της διοίκησης.
- Η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων.
- Η οργάνωση της μάθησης.
- Οι πόροι για την Ασφάλεια και Υγεία.
- Η επάρκεια του συστήματος διαχείρισης.
Πολλές έρευνες από μεγάλους φορείς στο χώρο της εργασιακής Ασφάλειας έχουν καταδείξει ότι μια θετική κουλτούρα Ασφάλειας, είναι ο ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ των υφιστάμενων συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας και της πραγματικής απόδοσης στα θέματα της Ασφάλειας. Αναγνωρίζουν δηλαδή ότι για την επίτευξη επιδόσεων Ασφάλειας υψηλού επιπέδου απαιτείται κάτι περισσότερο από τη μηχανιστική εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης: απαιτείται η συμμετοχή όλων σε μια εταιρεία, από πάνω προς τα κάτω, με την αποφασιστική συμμετοχή της ανώτερης διοίκησης που θα δώσει κατεύθυνση για συνεχή βελτίωση στα θέματα Ασφάλειας.
Για αυτό είναι πολύ σημαντική η Διακήρυξη της ΔΟΕ που προσθέτει το «ασφαλές και υγιές περιβάλλον εργασίας» στις θεμελιώδεις αρχές και δικαιώματα στην εργασία, διότι επανατοποθέτησε τα ζητήματα Ασφάλειας & Υγείας στο προσκήνιο και προκαλεί για διαχείριση τους υπό τις νέες συνθήκες.